Delia Brugts OP

Er was mij gevraagd om op “de zondag van de gevangenen” de overweging te houden in één van de kerken met een stip.

Dit zijn  kerken die ex-gedetineerden zowel godsdienstig als sociaal een dak boven hun hoofd kan geven. Er zijn gedetineerden die tijdens hun gevangenschap (opnieuw) de waarde van hun geloof  en de waarde van een geloofsgemeenschap ontdekken. Jammer genoeg vinden ze na hun straf zelden aansluiting bij een kerk. Bij de kerken met een stip vinden zij mensen die met hen oplopen en hen verder kunnen helpen.  Hieronder vindt u een ingekorte versie van de overweging.

Veel mensen die zo’n thema zouden horen zullen opmerken: wat vreemd, of: wat moet je daarmee op zondag, of: zij hebben straf verdiend, laat ze maar rustig zitten, of: de gevangenis dat is net een hotel, en zo kunnen we wel even doorgaan. Een heel ander geluid horen we in de Bijbel. Gevangenen bezoeken is één van de zeven werken van barmhartigheid. De mens is beeld en gelijkenis van God. Dat ben je en dat blijf je, wat je ook hebt gedaan, je blijft beeld van God. De keuzes die je maakt kunnen verkeerd zijn, je handelen kan verschrikkelijke gevolgen hebben, waardoor je voor jaren in de cel terecht komt. Maar je blijft beeld van God. In het Scheppingsverhaal lezen we: toen God de mens had geschapen zag Hij dat het goed was, zeer goed. We mogen deze mensen daarom ook niet vergeten.

Als iemand gevangenisstraf krijgt en in de gevangenis komt, is hij of zij aan zichzelf overgelaten. Geen vrienden, geen familie, geen partner, geen kinderen en vaak volgt er een scheiding. In de gevangenis ben je op jezelf terug geworpen. Ooit vertelde een predikant, die vele jaren bij justitie had gewerkt, dat hij zich nog steeds verbaasde, dat als iemand binnenkomt, deze onmiddellijk op zoek gaat naar een medegevangene met wie hij kan praten over God en geloof. Het maakt niet uit welk geloof iemand heeft, als hij maar op dezelfde lijn zit, dan is het goed. Vaak hebben ze in een ver verleden in hun kindertijd over God gehoord, maar in de gevangenis is dat hun enige houvast. Iedereen heeft een rozenkrans omhangen, het maakt niet uit of je protestant bent of katholiek ook de dominee deelt ze uit. Misschien willen ze hiermee hun identiteit uitdrukken, zoiets als ”ik hoor bij Hem en bij Maria.” Mensen hebben houvast nodig vooral als alles is weggevallen.

Ook in de gevangenis ontstaan vriendschappen; heel moeilijk is het als iemand verplaatst wordt, wat de laatste tijd nogal eens gebeurt vanwege het sluiten van een gevangenis.Mensen moeten vaak lang wachten op de uitspraak door de rechter, er is veel onzekerheid. Natuurlijk ze zijn fout geweest en hebben straf verdiend. Er zijn vaak vreselijke dingen gebeurd die niet meet terug te draaien zijn. De enige die hen kan vergeven is God. Hij is barmhartig en draagt iemand zijn of haar zonden niet na. Voor ons mensen is dit heel moeilijk. Eens een dief, altijd een dief. Eens een moordenaar, altijd een moordenaar. Bij God krijgt ieder mens die er om vraagt een nieuwe kans.

Zelf denk ik vaak: als een ander mens een moord kan begaan, dan kan ik dat ook, want ook ik ben een mens. Dat ik dat niet gedaan heb, is geen verdienste van mijzelf, maar dat hangt af van allerlei factoren: je opvoeding, de vorming van je geweten, de mensen die je ontmoette in je leven enz.  Veel mensen vragen zich af of iemand zich kan bekeren. Ja, dat kan, we hebben het in het verleden gezien van vrouwen die zich bekeerden en intraden in onze congregatie, (zie “onze stichters”) maar ook nu zien we dat mensen zich bekeren. Je kunt zeggen: door Gods liefde en barmhartigheid kan een mens zich bekeren. Als een mens voelt “ik mag er zijn, God houdt van mij” is dat mogelijk.

In Amerika, in Norfolk is een gevangenis waar zowel binnen als buiten een groep leken Dominicanen zijn. zij hebben gehoord van onze Stichter en zeiden: dat gaat over ons. Velen zitten levenslang in de gevangenis, één van hen zei: al ben ik gevangen, toch ben ik een vrij man, mijn vrijheid is mijn geloof in God, die mij heeft vergeven, Hij heeft mij in zijn barmhartigheid en liefde vergeven. Voor deze groep komt regelmatig een Dominicaan om met hen Eucharistie te vieren. Velen van hen weten dat ze niet meer vrij zullen komen, maar zij voelen zich vrij in de gevangenis.

Regelmatig kom ik zelf als vrijwilligster in de gevangenis. Velen daar zijn psychisch ziek. In het begin was ik verbaasd, dat ieder bij binnenkomst je een hand geeft. Je welkom heet. Er zijn verschillende vieringen op zondagmorgen, omdat er mensen zijn die niet in de grote groep kunnen samenkomen. In de viering is gelegenheid om een kaarsje aan te steken voor familie, kinderen of wie of wat dan ook. Dat is altijd een mooi moment waar ieder gebruik van maakt. Daarna is er koffie en kan ieder een praatje maken met een vrijwilliger/ster of met elkaar. Vaak gaat het over de uitspraak waar men op wacht.Voor men terug gaat naar de cel krijgt ieder een bloem mee. Ook hier zitten heel veel lang gestraften. Ze weten dat ze straf verdiend hebben, zij zijn in de fout gegaan. Hoewel vaak de omstandigheden hoe ze ertoe gekomen zijn vaak ook meespeelt. Zij zijn schuldig, maar zij blijven beeld van God.
Die ieder mens vergeeft en ieder mens een nieuwe kans biedt.